Notities
Het zwarte gat
Al enige tijd speelde ik met het idee om ‘het zwarte gat’ te schilderen. In gedachten waren al tal van variaties op het thema de revue gepasseerd. Alleen er zat schroom op om er daadwerkelijk mee aan de slag te gaan. Ik durfde niet, had angst om meegetrokken te worden in een ‘unheimlich’ gebied waar ik liever niet kom. Op een gegeven moment kreeg ik een ingeving om naar m’n atelier te gaan en gewoon te beginnen. De bedoeling was om het werk zonder vooropgezet plan in het moment te laten ontstaan; enkel gericht op het proces en de ervaring.
Kun je zien met je innerlijke ogen? En hoe vertaal je in beeld - al luisterend naar de Stilte - dat wat niet begrepen kan worden?
Experiment
Op een vierkant doek werd exact in het midden een zwarte cirkel geplaatst met daarin een spiraal van buiten naar binnen. Dat idee liet ik echter al snel los: het gat vroeg om vormloosheid! Er omheen ontstond een dynamisch cirkelende buitenruimte. Het voelde aan als de oneindigheid van het universum, vol beweging en energie. Ik was blij dat het me was gelukt en dacht dat ik klaar was met dit ene werk. Maar nee, het voelde te afstandelijk; ik was nog te veel toeschouwer. De uitnodiging rees op om daadwerkelijk door het zwarte gat heen te gaan.
Er doorheen
Op een soortgelijk doek heb ik me al schilderend in het zwarte gat laten ‘vallen’. Ditmaal geen begrenzing alleen maar penseelstreken van waterig dun naar steeds meer substantie waarvan de richting werd bepaald in het moment. Hoe vormloos, hoe diep, hoe zwart zou ik kunnen/durven te gaan? Het was spannend om dit te doen, om alles los te laten en enkel gericht te zijn op het proces. Al schilderend merkte ik hoe plezierig het was om m’n grenzen te verleggen en me, als de colorist die ik ben, in de dynamiek van het diepste zwart te laten meevoeren. Het voelde zelfs op enig moment sacraal.
Wat ik er nu van weet op een innerlijk niveau...Het schijnbaar stille zwarte gat is altijd in beweging en voert naar één punt. Het is géén plek om in te blijven! Aanwezigheid bepaald de snelheid van ‘vallen’. Het zwarte gat slokt niet op maar ‘reinigt’ (van vervuiling naar verschoning). Onbewuste lagen die me hinderen worden ‘zichtbaar’ en ik merk dat het doorwerkt.
Opmerkelijk is dat de hierboven beschreven werken nog grof zijn in de penseeltoets; de schilderijen die erna ontstonden werden steeds verfijnder. Al die kleine cirkeltjes zijn met de hand geschilderd, aftastend naar de juiste balans leken ze als vanzelf hun vorm en plek te vinden.
Na het schilderij Into the Black heb ik dezelfde ervaringsreis gemaakt in het wit. Dat gaf een geheel andere vertaling: geestachtig, feestelijk en heel open. Beide schilderijen hebben een tweeledige beleving: verstilling die de diepte in gaat versus een subtiele dynamiek vol potentie die oneindig lijkt.
Into the Black >
Into the White >
